Οι Μέδουσες στις Ελληνικές Θάλασσες

Άρθρο μου για το περιοδικό comentaristas. 
Με την επιμέλεια του Τάσου Καραντή.

Σύμφωνα με το CIESM και το Perseus, 17 γνωστά είδη μεδουσών υπάρχουν στην Μεσόγειο όπου μπορούμε να τα συναντήσουμε και στις Ελληνικές θάλασσες. Τις μέδουσες μπορούμε να τις δούμε όλο τον χρόνο και όχι μόνο το καλοκαίρι, όπως νομίζουν οι περισσότεροι άνθρωποι. Απλώς, έξω-έξω που κολυμπάνε οι άνθρωποι, μπορούν να φανούν λίγες μέδουσες όταν μόνο τα θαλάσσια ρεύματα, οι άνεμοι και τα κύματα τις παρασέρνουν. Για αυτό πολλές φορές ειδικά το καλοκαίρι, που οι παραλίες γεμίζουν παραθεριστές, εντοπίζονται πιο εύκολα οι πληθυσμιακές εξάρσεις μεδουσών, ειδικά σε κλειστούς κόλπους όπως είναι ο Κορινθιακός, Σαρωνικός, Αμβρακικός, κλπ.

Οι μέδουσες είναι ικανές να κολυμπήσουν αλλά εξαρτώνται από τα θαλάσσια ρεύματα και τους ανέμους για να τις παρασύρουν. Τρέφονται με πλαγκτόν και μικρά νεαρά ψάρια και αυγά ψαριών.

Το πρόγραμμα καταγραφής των ειδών μεδουσών των ελληνικών θαλασσών

Το πρόγραμμα καταγραφής για τις μέδουσες στις ελληνικές θάλασσες, μέσω των κοινωνικών δικτύων, ξεκίνησε τον Μάρτιο του 2018, ώστε σαν 1ο βήμα να μπορέσουμε να μάθουμε ποια είδη εμφανίζονται στην Ελλάδα, που έχουμε μεγαλύτερες πληθυσμιακές εξάρσεις και ποιους μήνες.

Αλλά, για να υπάρχουν επαρκή στοιχεία χρειάζεται συστηματική παρακολούθηση η οποία μπορεί να γίνει μόνο με την μέθοδο της επιστήμης του πολίτη (citizen science), ώστε να υπάρχει ένα δίκτυο εθελοντών-πολιτών σε όλη την χώρα που θα βάζει τις καταγραφές μέσα στην ομάδα στο facebook που δημιουργήθηκε. 

Η ομάδα στο facebook επιλέχθηκε για λόγους ευκολίας, μιας και οι περισσότεροι Έλληνες πολίτες έχουν λογαριασμό στο facebook (έρευνες δείχνουν άνω του 65% των Ελλήνων έχει facebook λογαριασμό), αλλά και διότι είναι πιο εύκολο από το να μαθαίνουμε νέες πλατφόρμες στους Έλληνες για να τις χρησιμοποιούν.

Μέσα από το πρόγραμμα όμως, δημιουργήθηκε ηλεκτρονικός οδηγός πεδίου (https://www.biodiversitygr.org/jellyfish-species.html), ώστε οι πολίτες να μάθουν να τις αναγνωρίζουν εύκολα, να ξέρουν ποιες είναι επικίνδυνες ή όχι και να μάθουν μερικά πράγματα για την βιολογία του κάθε είδους μέδουσας.

Επίσης δημιουργήθηκε χάρτης, όπου χαρτογραφούνται όλες οι καταγραφές μεδουσών, άσχετα άμα κάποιος είδε μόνο μία ή πολλές, χωρίζοντας τις καταγραφές ανά μήνα, όπου εμφανίζονται στον διαδραστικό χάρτη με βασικές λεπτομέρειες όπως η ημερομηνία, η τοποθεσία και πόσες μέδουσες αναφέρθηκαν ότι είδαν.

Μέτρα προστασίας από τις μέδουσες

Μια μοναδική λύση δεν υπάρχει και κανείς δεν μπορεί να έχει μια μόνο λύση. Γενικά θα πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τις μέδουσες. Όμως δεν χρειάζεται να είμαστε απαισιόδοξοι
Οπωσδήποτε πρέπει να δημιουργήσουμε μικρά πλωτά φράγματα για τις μέδουσες, όπου υπάρχει πρόβλημα, είτε είναι έντονο είτε όχι. Τα μεγάλα φράγματα δεν θα έχουν αποτελεσματικότητα, διότι δεν θα μπορούν να ελέγχονται εύκολα εάν έχουν γεννήσει μέδουσες εντός του φράγματος.
Επίσης όσοι φοβούνται για τους ίδιους και τα παιδιά τους δεν χρειάζεται να καταστρέψουν τις διακοπές τους, μπορούν να αγοράσουν και να φορούν εσωθερμικές στολές (κατάδυσης) ώστε να είναι καλυμμένο το σώμα τους και να μην κινδυνεύουν από τις  μέδουσες. Αλλά το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι οι πολίτες να μάθουν να αναγνωρίζουν σωστά τις μέδουσες – όπου μπορούν να τις μάθουν μέσα από τις καρτέλες αναγνώρισης του Ελληνικού Παρατηρητηρίου Βιοποικιλότητας - και να μπορούν να αντιληφθούν άμεσα όταν κολυμπάνε εάν είναι απειλή για αυτούς ή όχι, διότι έχουμε και μέδουσες που όσο και να τις ακουμπάς δεν αισθάνεσαι τίποτα, δηλαδή είναι τελείως ακίνδυνες.

Σύνδεσμοι

-      https://www.biodiversitygr.org/jellyfish-species.html
-      https://www.facebook.com/groups/medouses/
-      https://www.google.com/maps/d/embed?mid=1XyGdmB9XGr0lGT_YoxY578l7EOIg2LDs&hl=en

---